< Overzicht

Hij blijft evenwel een optimist en ziet door de minder goede kanten van Europa heen ook de kansen om het tij te keren en van Europa een instrument te maken dat de levenskwaliteit van de burger kan verbeteren. Daartoe moet eerst en vooral aan de architectuur van Europa worden gewerkt. Het logge bureaucratische apparaat, de ‘moloch’ moet afgeslankt worden. Het leger van 50 000 ambtenaren is te groot (hoewel dit natuurlijk erg meevalt in vergelijking met de 80.000 ambtenaren van de Belgische federale overheid). Maar er zijn inderdaad mogelijkheden als de afschaffing van praatbarakken zoals het Comité van de Regio’s en het Economisch en Sociaal Comité. Daar heeft de Commissie al lang een beter alternatief voor gevonden, met name de stakeholdersraadpleging waar het bij elk nieuw belangrijk beleidsvoorstel gebruik van maakt en waar ook de regio’s en de sociale partners hun stem kunnen laten horen. Europa moet ook zijn activiteiten inperken tot waar het echt een meerwaarde kan bieden. De auteur somt ettelijke voorbeelden op van projecten waar Europa tijd en geld insteekt zonder dat er een meerwaarde is van het Europese niveau. Zo kunnen de activiteiten van het Europees Sociaal Fonds, het Europees Globalisatiefonds of het Europees Fonds voor Asiel, Migratie en Integratie perfect ook op nationaal of subnationaal niveau worden uitgevoerd. Ook moet Europa stoppen met zijn fixatie op het dempen van de economische kloof met de VS. Even rijk worden als de Amerikanen kan niet de essentie zijn van de Europese eenmaking.

De pandemie bood al een voorafspiegeling van waar Europa toe in staat is in tijden van crisis. Vooral de introductie van een systeem van gemeenschappelijke schuldfinanciering om de financiële gevolgen van de pandemie te betalen is een mijlpaal die bereikt werd, nadat er eerder decennialang vruchteloos over gedebatteerd werd. De Oekraïne crisis heeft dit proces nog versneld.

‘Pièce de résistance’ van dit boek zijn de twaalf werken van Hercules die in het afsluitende hoofdstuk worden gepresenteerd. Ze vormen de concretisering van de pragmatische benadering die de auteur voorstaat ten aanzien van Europese integratie. Deze pragmatische aanpak staat tegenover de ‘Eurofolie’-aanpak van mensen als Guy Verhofstadt, Valéry Giscard d’Estaing en Helmut Schmidt die veel te ver willen gaan in hun integratiepogingen en daarbij de publieke opinie verliezen. Hij staat ook tegenover de Eurofobische houding van extreemrechts zoals uitgedragen door politici als Le Pen, Farage, Wilders e.a. De pragmatische benadering van Europa houdt in dat voor elk beleidsdomein de vraag wordt gesteld of we het Europees, nationaal of regionaal aanpakken.

De twaalf werken gaan dieper in op twaalf van die beleidsdomeinen en bieden de antwoorden op de in de pragmatische benadering gestelde vragen. Het zou ons te ver voeren om al deze werken te bespreken, daarom kiezen we er enkele van de meest opvallende uit. Het eerste werk is het Erasmusprogramma dat studenten toelaat een stuk van hun studies in het Europese buitenland te doen. Terecht wordt gewezen op de sterke positieve impact van dit programma dat de auteur daarom wil uitbreiden. Elke student zou op Erasmus moeten, i.p.v. één op vijf nu.

Een ander werk dat eruit springt is de klimaatwerf. Spijtig genoeg geraakt de auteur hier niet verder dan een beschrijving van wat er nu al allemaal gaande is zonder iets toe te voegen (het Fitfor55-pakket, het emissierechtensysteem en het Carbon Border Adjustment System). Sterker komt de auteur voor de dag op het terrein waar hij zelf specialist is, met name ondernemerschap, bedrijfsfinanciering en het innovatie-element ervan. Zo is er het pleidooi voor de ‘reshoring’ van bedrijven die in de afgelopen decennia het continent hebben verlaten. Naar analogie met de VS en het VK zou Europa een dienst moeten creëren die actief bedrijven opzoekt en begeleidt bij de terugkeer. Het stimuleren van het ondernemerschap is een ander dergelijk verhaal. Europa zou het voortouw kunnen nemen door een klimaat te creëren van respect voor ondernemerschap. Daarop voortbouwend moeten start-ups nog meer aangemoedigd worden door een betere toegang tot startersfinanciering, het verlagen van administratieve lasten en het creëren van een ondernemersvriendelijke sociaal-economische omgeving. Ook bij het doorgroeien moeten ze verder gesteund worden door aangepaste financieringsmodaliteiten die deze bedrijven in Europa houden. Nu zien we ze nog teveel vertrekken naar de VS. Samenwerking tussen bedrijven op het vlak van technologische ontwikkeling moet daarbij worden gestimuleerd.

Er is nog een lange weg te gaan vooraleer we zullen kunnen spreken van een nieuw, krachtig en welvarend Europa. De verdienste van dit boek is dat de bakens waarlangs de weg loopt worden uitgezet. Misschien moet Europa om de boodschap beter over te brengen nog eens één van zijn fameuze letterwoorden lanceren: MEGA of Make Europe Great Again!

Over het boek

Onze klanten raadpleegden ook: